Tới mùa mưa, nhất là vào các tháng 4 đến tháng 8, bạn sẽ dễ dàng thấy nấm ở các khu vực nhiều cây cối, như vùng có nhiều rừng hoặc vùng đồng quê. Những cây nay nấm sẽ ra một cách ngẫu nhiên và vô cùng dồi dào. Chúng có thể sẽ là một bữa ăn ngon cho bạn và gia đình, và nếu bạn may mắn, bạn có thể hái được một số lượng dư giả. Nhưng việc hái nấm ngoài tự nhiên là một việc đòi hỏi phải nắm kĩ kiến thức về các loại nấm, vì bên ngoài kia, nấm không ăn được và có độc tố luôn có tỉ lệ nhiều hơn. Nếu bạn khộng kĩ lưỡng trong việc chọn lọc nấm, bạn có thể vào tình thế nguy hiểm đến tính mạng.
Sau đây là một trong những cách cơ bản để nhận diện nấm độc. Bài viết mang tính tổng quát, vì sự đa dạng sinh thái của nấm lên đến hơn 14 000 loài khác nhau với những hình dáng vô cùng đa dạng, nên không thể liệt kê chi tiết tất cả các loại được, nên bài viết sẽ liệt kê đến những dấu hiệu cơ bản để bạn phân biệt được đâu là nấm độc, những nhận biết cơ bản này có giúp bạn giúp bạn giữa lằn ranh giữa sống và chết. Và một trong những nguyên tắc đầu tiên của hái nấm, là chỉ hái loại mà bạn biết.
1. Xem xét màu sắc các tia/mang dưới mũ nấm
Cách nhận biết nấm ăn được đầu tiên này đó là quan sát phần tia phía dưới mũ nấm, bạn chỉ nên chọn những cây nấm có tia là màu nâu hoặc màu da, không nên chọn nấm có các lá tia màu trắng.
Mặc dù hiện tại có một số ít loại nấm ăn lành tính các tia màu trắng này, nếu loại trừ số nấm này ra thì đa số các loài nấm độc chết người đều có lá tia là màu trắng.
2. Nhận biết màu sắc trên mũ nấm
Khi bạn thấy bất kỳ loại nấm tự nhiên nào có màu đỏ ở mũ nấm hoặc thân nấm thì tốt nhất nên tránh xa, phần lớn đó đều là nấm độc cả.
Ví dụ tiêu biểu nhất đó là Nấm Tán Bay (Fly Agaric), đây là loài nấm độc có mũ nấm màu đỏ.
Vậy nên, bạn chỉ nên chọn những cây nấm có phần mũ nấm và thân nấm màu trắng, màu da hoặc màu nâu sẽ an toàn hơn. Các loại nấm ăn được thường ngày đa phần là 3 màu này.
3. Nhận biết hoa văn hoặc vẩy trên mũ nấm
Một số công trình nghiên cứu về nấm từ các nhà khoa học thử nghiệm trên hàng ngàn loại nấm, tất cả kết quả phân tích đều cho thấy là các loại nấm ăn lành tính thường sẽ không có các loại hoa văn sặc sỡ hay các vẩy nấm, trong khi đó các loại nấm độc đều sặc sỡ lại có vẩy nấm trên mũ nấm hoặc các đốm sáng, có cả màu sáng và màu tối.
Bạn có thể xem lại Nấm Tán Bay đã được ví dụ ở trên, mũ nấm màu đỏ (màu tối) lung linh kèm các vẩy trắng (màu sáng) sẽ vô cùng nguy hiểm. Một số loại nấm độc khác thì lại mũ nấm màu sáng (màu trắng) thì có vẩy màu tối (màu nâu).
4. Nhận biết hình dạng của thân nấm
Thông thường các loại nấm ăn được bạn hay dùng phần thân nấm đều thẳng trơn (như hình phải), không có phần cuốn vòng quanh thân.
Nếu bạn vô tình thấy một cây nấm nào đó trong tự nhiên mà thân nấm có một vòng thứ hai dưới mũ nấm gần giống một chiếc mũ nhỏ (hay vòng cổ nấm) thì tốt nhất đừng hái hay động vào bằng tay. Đây là một trong các đặc điểm nhận biết của nhiều loại nấm độc trong tự nhiên.
5. Nhận biết thông qua mùi hương (ngửi bằng mũi)
Hạn chế áp dụng cách này và ngửi có khoảng cách, một số loại nấm độc trong hương cũng có độc, kê mũi lại gần sẽ không phải là cách hay.
Nấm độc khi bạn ngắt ra thì tùy loại chúng sẽ có mùi hắc nhẹ/mạnh, có loại có mùi cay hoặc mùi đắng xộc lên mũi, điều này giúp bạn dễ nhận biết hơn. Tuy nhiên, vẫn có một số loại nấm không ăn được có mùi thơm nhẹ nên khó nhận biết bằng mùi hương mà phải dựa vào các đặc điểm khác ở trên.
6. Thử nghiệm biến đổi màu sắc ở nấm
Cách này không đảm bảo 100% chuẩn xác, chỉ tầm 80-90% thôi. Nhưng đây cũng là một trong những cách nhận biết nấm ăn được dễ dàng và thông dụng nhất.
Cách 1: Bạn cắt hành lá ra, lấy phần màu trắng của hành lá chà xát lên trên phần mũ nấm. Nếu chà mà thân của hành bị biến thành màu xanh, xanh nâu, nâu thì đó là phần độc tố của nấm. Ngược lại thân hành không đổi màu thì nấm đó không có độc.
Cách 2: Dùng một chiếc đũa, kim may hoặc muỗng hay bất cứ vật dụng gì đó bằng bạc, bạn để nhẹ, chọt nhẹ vào trong món nấm xem vật thử đó có bị đổi màu, nếu đổi sang màu đen hoặc xám thì có thể kết luận phần lớn nấm có độc tố.
Cách 3: Bạn có thể đổ một ít sữa bò tươi lên trên mũ nấm, nếu thấy có hiện tượng sữa bị vón cục lại thì có thể nấm đó có độc.
Cân nhắc và thận trọng khi hái nấm tự nhiên
Luôn cân nhắc và chuẩn bị kỹ càng các vật dụng cần thiết nếu bạn có ý định đi rừng hái nấm hoặc thu hoạch các loại nấm tự nhiên mọc quanh nhà. Ngoài ra, bạn cũng cần phải thật sự thận trọng trong việc phân loại và nhận biết nấm ăn được với nấm không ăn được thật chính xác.
1. Đem theo 2 chiếc giỏ hoặc bao bì phân loại
Bạn sẽ cho những cây nấm mà bạn tin chắc đây là nấm ăn được 100% thì cho vào một túi/giỏ riêng. Còn lại, bạn sẽ bỏ những cây nấm mà bạn không chắc chắn lắm vào túi/giỏ kia. Như vậy sẽ giúp bạn giảm khả năng bị ngộ độc tối đa.
Với các loại nấm mà bạn không chắc chắn, hãy tham vấn một số chuyên gia mà bạn biết họ là người rất am hiểu về nấm để họ giúp bạn xác định chủng loại nấm và tính an toàn của những cấy nấm ở trong cái túi/giỏ mà bạn không biết chắc chắn đó là nấm gì.
Bạn cũng có thể liên hệ với các chuyên gia về nấm qua các nhóm nấm học hoặc các hội nhóm chuyên bàn luận, chia sẻ hoặc hỏi đáp về nấm trên mạng xã hội.
Các loại nấm tự nhiên, gồm nấm ăn được và nấm không ăn được đều không mọc ở một vị trí cố định nào cả. Bạn có thể tìm thấy chúng ở trên thân cây, trên các khúc gỗ mục, dưới mặt đất trong rừng hoặc trên các chỗ bám rêu.
2. Có nên đeo găng tay khi hái nấm tự nhiên
Bạn không cần đeo găng tay khi hái nấm ăn được, nhưng nên đeo găng tay khi hái những cây nấm tự nhiên mà bạn không chắc đó là nấm ăn được hay nấm độc.
Bởi nếu bạn vô tình hái nấm độc bằng tay không, chất độc có thể bám vào tay bạn từ mũ nấm hay thân nấm, sau đó bạn lại vô tình quên chưa rửa sạch tay mà đã dùng tay cầm đồ ăn hoặc cho vào miệng, dụi lên mắt thì có lẽ bạn sẽ gặp rắc rối lớn về sức khỏe đấy.
3. Không ăn nấm khi không chắc là nấm gì và có an toàn không
Bạn hãy luôn thật thận trọng khi đi hái nấm tự nhiên, vì nhiều loài nấm ăn được và nấm không ăn được (nấm độc) có bề ngoài khá giống nhau, điều đó có thể khiến bạn dễ nhầm lẫn.
Không chỉ thế, một số loài nấm còn có thể thay đổi vẻ bề ngoài của chúng tùy vào sự biến đổi của môi trường sinh trưởng, điều đó khiến cho việc nhận biết nấm ăn được trở nên khó khăn hơn.
Ví dụ: Một số loại nấm cùng loại có thể thay đổi màu sắc tùy vào mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nữa, rất dễ gây nhầm lẫn.
Các chuyên gia khuyến cáo: Không được ăn những loài nấm mà bạn chưa xác định chính xác và am hiểu về loại nấm đó ít nhất 3 lần ở ngoài tự nhiên hay nơi hoang dã. Các chuyên gia cho biết là bạn chỉ nên dùng khi xác nhận được là đã nhận diện đúng loại nấm đó là nấm ăn và an toàn trong cả 3 lần gặp.
Danh sách các loại nấm có thể ăn được dễ nhận biết
Dưới đây là các loại nấm ăn được thông dụng thường được sử dụng tại Việt Nam, bạn có thể dùng các loại nấm này nếu cũng thấy chúng mọc trong tự nhiên. Giá trị nấm tính trung bình tại thị trường Việt Nam, là nấm ngon, loại nhất.
- Nấm Bào Ngư Xám
- Nấm Sò Trắng
- Nấm Hương (Nấm Đông Cô)
- Nấm Đùi Gà
- Nấm Kim Châm (Nấm Ích Não)
- Nấm Hoàng Kim (Nấm Ngô)
- Nấm Hoàng Đế (Nấm Milky)
- Nấm Thủy Tiên (Nấm Ngọc Tẩm, Nấm Vị Cua)
- Nấm Bạch Tuyết (Nấm Hải Sản)
- Nấm Mèo Đen (Nấm Mộc Nhĩ)
- Nấm Tuyết (Nấm Ngân Nhĩ)
- Nấm Mỡ
- Nấm Rơm
- Nấm Mối Đen
- Nấm Hầu Thủ (Nấm Bờm Sư Tử, Nấm Đầu Khỉ)
- … và một số loại nấm khác.
Đây tất cả đều là các loại nấm tươi tự nhiên, chỉ là hiện tại chúng được nông nghiệp hóa nuôi trồng dễ dàng, nên khi bạn thấy các loại nấm ăn được này trong tự nhiên như rừng, vườn cây thì vẫn có thể ăn được an toàn hơn những cây nấm bạn không rõ danh tính của chúng.Bên cạnh đó, nếu bạn may mắn vô tình đào hay hái được những cây nấm tự nhiên quý hiếm này thì sẽ càng lời to, ăn cũng vô cùng ngon và bán vô cùng được giá. Đây là các loại nấm chưa thể trồng được, bạn cần phải nhận biết được chúng một cách chuẩn xác nhất.
Các loại nấm tự nhiên đầy giá trị này đó là…
- Nấm Mối Tự Nhiên mọc nhiều ở miền Tây, mỗi năm chỉ 1-2 mùa, giá trị lên tới 1.500.000đ mỗi ký nấm.
- Nấm Tùng Nhung (Nấm Matsutake) ở Nhật Bản giá trị mỗi ký nấm không dưới 2000 USD
- Nấm Truffle có ở khắp các khu rừng thông trên thế giới, mọc dưới đất như các loại củ, giá trị lên tới 20.000 đô la Mỹ mỗi kilogram.
- Nấm Gan Bò Sữa Đỏ hiện nay cũng có mặt ở Việt Nam, mọc nhiều ở Đà Lạt, giá tầm 1 triệu VNĐ mỗi ký.
- Nấm Gan Bò Mỹ
- Nấm Gan Bò Vàng
Các loại nấm này đa phần đều được chế biến ở các nhà hàng sang trọng và đẳng cấp, đặc biệt là Nấm Truffle và Nấm Matsutake vốn là 2 trong những loại nấm đắt nhất thế giới.
Với 2 loại còn lại là Nấm Mối và Nấm Gan Bò thì bạn có thể tìm được chúng vào mùa mưa, độ ẩm cao nấm sẽ mọc lên khá nhiều ở vùng đất có điều kiện thổ nhưỡng đặc biệt. Rất nhiều người thường canh mùa mưa để đi săn 2 loại nấm này. Vào mùa, có thể dễ dàng đem cúng đi bán hoặc mua tại các khu chợ trong khu vực.
Cách tìm hiểu thêm thông tin về các loài nấm ăn được
1. Tham gia các hội nhóm chuyên về nấm
Nếu ở Việt Nam, bạn có thể tham gia vào các nhóm trên Facebook chuyên về nấm tại Việt Nam để nhờ sự trợ giúp từ họ bất kỳ lúc nào. Khi bạn vô tình tìm thấy các loại nấm trong tự nhiên thì hãy chụp hình lại thật rõ các góc cạnh của nấm rồi đăng lên các hội nhóm đó để hỏi và nhận trả lời từ các chuyên gia hoặc cá nhân am hiểu về nấm tốt nhất.
Nấm Việt – Học hỏi và chia sẻ! | Facebook
Facebook Nấm Việt
Nếu đang ở Mỹ, bạn cũng có thể tham gia vào các nhóm trên Facebook tại Mỹ. Hoặc bạn có thể tìm trên mạng từ khóa North American Mycological Association (Hiệp hội Nấm học Bắc Mỹ). Các nhóm này chuyên hỗ trợ công việc nghiên cứu về nấm, nhiều nhóm còn mở các lớp học hoặc các buổi giao lưu để chia sẻ với nhiều người.
Bên cạnh đó, một số nhóm thậm chí còn tổ chức các buổi dã ngoại ngoài trời hoặc các sự kiện thám hiểm cho những cá nhân hoặc tổ chức muốn tìm hiểu thêm về hành trình đi thu hái nấm và các loại thực vật tự nhiên.
2. Mua các quyển sách chuyên về nấm
Nấm Khỏe chưa rõ ở Việt Nam có nhiều tựa sách hữu dụng chuyên về nấm hay chưa, nhưng có nhiều người thường đi nhà sách hoặc lên mạng tìm mua những tựa sách hướng dẫn về nấm khá hữu ích. Bạn cũng có thể đem theo sách khi đi thám hiểm hoặc đi hái nấm để thực hành kỹ năng nhận diện các loài nấm khác nhau.
Sách luôn là nơi lưu trữ kiến thức tốt nhất, nó sẽ giúp bạn quen dần với các loài nấm ăn được và nấm độc phổ biến ở nhiều nơi.
3. Tìm hiểu thêm từ internet
Nếu ở nước ngoài, bạn hoàn toàn có thể hỏi về các lớp học hay khóa học chuyên về nấm. Còn ở Việt Nam, lớp học tốt nhất có thể là Google và Youtube. Bạn có thể tìm hiểu thêm nhiều kiến thức từ đây.
Nấm Khỏe mách bạn một thông tin hữu ích nữa, đó là người nước ngoài rất thích nấm, nếu bạn có dùng Instagram, hãy thử tìm kiếm các từ khóa về “mushroom, mushrooms, fungi, fugus,…” và các từ khóa liên quan, chúng sẽ giúp bạn dễ dàng tiếp cận với một cộng đồng lớn ở ngoại quốc có đam mê với nấm, thường đăng các nội dung về nấm.
Tham khảo Cách nhận biết Nấm độc và Nấm ăn được – VietShroom
Nguồn tin : SƯU TẦM
