Vấn đề luật pháp xoay quanh việc canh tác và sử dụng nấm thức thần Psilocybin là một vấn đề nóng bỏng và phức tạp. Psilocybin, một chất hoá học tồn tại trong vô số loài nấm Psilocybe sẵn có trong tự nhiên, với nhiều tuyên bố về lợi ích tâm linh và tinh thần, tuy nhiên lại chịu sự kiểm soát chặt chẽ và được kê trong bảng 1 về các chất ma tuý – đã và đang thu hút sự quan tâm của nhiều người. Tuy nhiên, việc xem xét và quyết định hợp pháp hóa Psilocybin tại nhiều quốc gia khắp nơi trên thế giới vẫn đang gặp phải sự tranh cãi căng thẳng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào vấn đề luật pháp xoay quanh Psilocybin. Chúng ta sẽ thảo luận về lịch sử của việc sử dụng Psilocybin, lý do tại sao nó lại bị cấm, những nỗ lực để hợp pháp hóa nó, và những ảnh hưởng của luật pháp đối với cộng đồng và cá nhân.

Lịch sử của Psilocybin và Luật pháp

Psilocybin trong lịch sử

Nấm thức thần không phải là một thứ gì đó mới mẻ. Trong hàng ngàn năm của lịch sử loài người, nó đã được sử dụng bởi các dân tộc bản địa ở Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ trong các nghi lễ tôn thờ thần linh và trong các hoạt động tâm linh. Những người sử dụng Psilocybin cho rằng nó có khả năng mở cửa tâm hồn, kích thích sự sáng tạo và giúp họ kết nối với thế giới tâm linh.

Psilocybin bị coi thành ma tuý

Trong những năm 1960, Psilocybin, cùng với nhiều chất hướng thần khác, đã trở thành một phần của phong trào hippie và tạo nên một cuộc cách mạng về mặt văn hóa ở Mỹ và các nước phương Tây khác. Tuy nhiên, việc sử dụng Psilocybin cũng gây ra lo ngại về tính an toàn và cách nó gây ảnh hưởng tới trật tự xã hội, dẫn đến việc chính phủ Mỹ ban hành luật cấm vận chất thức thần. Sau khi Mỹ trở thành thành viên hội đồng bảo an Liên hợp quốc, tổ chức liên minh quốc tế này cũng nhanh chóng thông qua dự thảo kiểm soát các chất hướng thần và ma tuý.

Ở Mỹ, việc cấm vận Psilocybin bắt đầu vào năm 1968 khi chất này được đưa vào danh sách các chất ma túy kiểm soát. Từ đó, việc sở hữu, sử dụng và trao đổi nấm Psilocybin đã trở thành hành vi bất hợp pháp. Tình trạng tương tự đã xảy ra ở nhiều quốc gia khác trên khắp thế giới.

Luật pháp Nấm Thức Thần trên thế giới

Luật pháp xoay quanh Psilocybin có sự biến đổi lớn tùy thuộc vào quốc gia và vùng lãnh thổ. Việc hợp pháp hóa Psilocybin và các hoạt động liên quan đến nó như sử dụng, canh tác, sở hữu, và trao đổi bào tử, giống có thể được quản lý bởi các cơ quan pháp luật quốc gia và quốc tế, bao gồm Liên Hợp Quốc (UN).

Sử dụng Nấm Thức Thần

Luật Pháp Tại Mỹ

Một số bang đã hợp pháp hóa sử dụng Psilocybin cho mục đích y tế và tâm linh, trong khi hầu hết những bang khác vẫn cấm hoàn toàn.

Ví dụ, bang Oregon đã thông qua Cuộc biểu quyết Đạo luật 109 vào năm 2020, cho phép sử dụng Psilocybin trong mục đích điều trị và tâm linh dưới sự kiểm soát của các chuyên gia. Ngoài ra còn có các bang Colorado, Denver, California, Columbia, Michigan, San Francisco, Washington, Massachusetts đã hợp pháp hoá nấm thức thần.

Tuy nhiên, luật pháp liên quan đến việc sử dụng Psilocybin vẫn phức tạp và không đồng nhất giữa luật pháp liên bang và tiểu bang.

Tại Các Quốc Gia Khác

Ở nhiều quốc gia, Psilocybin vẫn bị cấm hoàn toàn, và việc sử dụng nó có thể bị xem là một tội phạm. Tuy nhiên, có một số ngoại lệ. Ví dụ, ở Bồ Đào Nha, việc sử dụng các chất ma túy đã được hợp pháp hóa và đi kèm với một quy định nghiêm ngặt về kiểm soát và hỗ trợ cho người sử dụng.

Việc tàng trữ, sở hữu thành phẩm nấm Psilocybin không bị cấm theo công ước quốc tế về chất hướng thần theo Liên Hợp Quốc do độ phổ biến trong tự nhiên của loài nấm này. Chỉ dạng chiết xuất của Psilocybin và Psilocin là bị cấm. Tuy nhiên, công ước cũng chỉ ra việc tàng trữ, canh tác với mục đích phân phối, sử dụng có thể là dấu hiệu cấu thành tội phạm. Điều này đã được Thư ký của Ban Kiểm soát chất ma tuý của Liên Hợp Quốc xác nhận qua văn bản này.

“Như quý vị đã biết, các loại nấm chứa các chất được đề cập trên thường được thu thập và sử dụng vì tác động gây ảo giác của chúng. Theo quy định của luật pháp quốc tế, hiện tại không có sự kiểm soát nào đối với cây cỏ hay sản phẩm trong tự nhiên chứa psilocin và psilocybin theo khung của Hiệp định về Các Chất Hướng Thần năm 1971. Do đó, các thành phẩm được làm từ những cây cỏ này không nằm trong phạm vi kiểm soát các điều khoản của Hiệp định năm 1971 . Việc khởi tố hình sự được quyết định dựa trên luật pháp các nước sở tại có các điều luật về kiểm soát đối với các loại nấm chứa psilocin và psilocybin. Vì Ban chỉ có thể thảo luận về phạm vi của các hiệp định ma túy quốc tế, tôi không thể cung cấp ý kiến về vụ kiện đang được tranh luận.”

Trích từ thư do Thư ký của Ban Quốc tế kiểm soát chất ma túy của Liên Hợp Quốc (INCB) trả lời Bộ Y tế Hà Lan

Canh Tác Nấm Psilocybin

Việc sở hữu, trao đổi bào tử và giống nấm Psilocybin và canh tác giống nấm này có thể thay đổi đáng kể tùy theo quốc gia, bang, và thậm chí là vùng lãnh thổ.

• Ở Mỹ
  • Luật pháp về canh tác giống nấm Psilocybin phức tạp và thay đổi tùy theo bang.
  • Một số bang đã hợp pháp hóa canh tác giống nấm Psilocybin, trong khi những bang khác vẫn cấm.
  • Ở những bang mà canh tác đã được hợp pháp hóa, người canh tác thường phải tuân theo các quy định và giới hạn cụ thể.
• Quốc Tế
  • Luật pháp về canh tác giống nấm Psilocybin cũng thay đổi tùy theo quốc gia. Một số quốc gia cho phép canh tác giống nấm Psilocybin dưới sự kiểm soát và quản lý của cơ quan chính phủ, trong khi phần lớn các quốc gia trên thế giới luật pháp còn mơ hồ và không có quy định liên quan tới việc canh tác.

 Sở Hữu và Trao Đổi Bào Tử, Meo giống nấm Psilocybin

• Tại Mỹ cũng như hầu hết các nơi trên thế giới, việc trao đổi, sở hữu bào tử, giống nấm Psilocybin là hoàn toàn hợp pháp (trừ California, Idaho, Georgia).
• Ở một số quốc gia, sở hữu và trao đổi bào tử Psilocybin đã có luật cấm, một số khác lại được hợp pháp hóa cho mục đích nghiên cứu và tâm linh, y tế.

Nỗ lực hợp pháp hóa Nấm Thức Thần

Lý do cần hợp pháp hóa

Trong những năm gần đây, có một số lý do đang được đưa ra để thúc đẩy việc hợp pháp hóa Psilocybin. Một số tập trung vào tiềm năng tâm linh và tinh thần của Psilocybin, cho rằng nó có thể giúp con người kết nối với bản thân và thiên nhiên hơn. Nhiều người cũng nói rằng Psilocybin có thể có lợi ích trong việc điều trị các tình trạng tâm thần như lo âu, trầm cảm, và PTSD. Tại nhiều quốc gia, việc sử dụng chất thức thần theo truyền thống trong các hoạt động tâm linh vẫn được duy trì, bảo tồn.

Sự phục hưng của phong trào phản văn hoá

Những nỗ lực để hợp pháp hóa Psilocybin đã kết tụ thành phong trào tại nhiều bang và quốc gia. California đã hợp pháp hóa sử dụng Psilocybin cho mục đích y tế vào năm 2020, và nhiều bang khác đang xem xét việc làm tương tự. Ngoài ra, có những cuộc biểu tình và chiến dịch vận động cho quyền sử dụng Psilocybin tại các khu vực khác nhau.

Ảnh hưởng của Luật pháp đối với cộng đồng và cá nhân

Tác động đến cá nhân

Luật pháp cấm vận Psilocybin đã gây ra những tác động lớn đối với cá nhân sử dụng chất này. Người sử dụng Psilocybin có thể phải đối mặt với các hình phạt pháp lý nghiêm ngặt, bao gồm án tù và hình phạt tài chính. Điều này đã khiến nhiều người phải từ bỏ việc sử dụng Psilocybin với mục đích y tế, tâm linh hoặc khiến cho họ phải thực hiện nó một cách bí mật để tránh những ánh mắt dị nghị.

Tác động đến cộng đồng

Luật pháp cấm vận Psilocybin cũng có tác động lớn đến cộng đồng. Nó đã góp phần vào việc tạo ra một thị trường đen và tăng nguy cơ sử dụng Psilocybin một cách không an toàn. Cộng đồng tâm linh và tinh thần đã phải hoạt động trong bóng tối và đối mặt với nguy cơ bị truy cứu pháp lý.

Trồng nấm Psilocybin tại nhà ở Việt Nam có hợp pháp không?

Định nghĩa và các điều luật liên quan

1. Sản Xuất Ma Túy: Sản xuất ma túy là quá trình tạo ra các chất ma túy từ nguyên liệu thô hoặc từ các hợp chất hoá học khác. Quá trình này có thể bao gồm việc trồng và thu hoạch cây chứa chất cấm như cây thuốc phiện hoặc cây cỏ ma túy, sau đó chế biến để tạo ra các chất ma túy như heroin, cocaine, methamphetamine, hoặc các dạng khác của ma túy.
2. Điều Chế Ma Túy: Điều chế ma túy là quá trình biến đổi các chất ma túy từ dạng một loại thành dạng khác bằng cách sử dụng các kỹ thuật hoá học hoặc vật lý. Điều chế ma túy thường nhằm tạo ra các dạng ma túy tinh thể hoặc dạng bột dễ sử dụng và tiêu thụ hơn.
3. Tiền Chất Ma Túy: Tiền chất ma túy là các chất hữu ích cho việc sản xuất, chế biến, tổng hợp, tự nhiên hoá, hoặc biến đổi các chất ma túy thành các dạng dễ sử dụng hoặc tiêu thụ. Tiền chất ma túy bao gồm các chất, hợp chất hóa học, và nguyên liệu khác mà có thể được sử dụng trong việc sản xuất, điều chế, hoặc biến đổi các chất ma túy, chẳng hạn như các hợp chất hoá học, dung môi, chất tạo màu, và các nguyên liệu thô.
4. Cây có chứa chất ma túy là cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa và các loại cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định (73/2021/QH14).
5. Theo Bộ luật hình sự 2017, Khoản 1; Điều 8 và 9 Luật An ninh quốc gia; Điều 5 Chương 1 Luật Phòng chống ma tuý theo nghị định số 73/2021/QH14 quy định về việc cấm canh tác, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh, và sử dụng các loại cây thuốc phiện và cây chứa ma túy.

Nấm có phải thực vật theo luật Việt Nam?

Nấm không được xem là thực vật theo luật pháp Việt Nam. Trong phân loại khoa học, nấm được xem xét riêng biệt và thuộc vào một nhóm riêng gọi là “Nấm” (Fungi). Chúng có cấu trúc và hình thái sinh trưởng khác biệt so với thực vật.

Nấm không được xem là thực vật trong phân loại khoa học, và điều này cũng được thể hiện trong các quy định liên quan đến nấm:

1. Luật Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Trong Luật số 01/2008/QH12 về Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của Việt Nam, nấm không được phân loại là một loại thực vật. Luật này chủ yếu tập trung vào quản lý các loại cây, cây trồng, và các sản phẩm nông nghiệp khác.
2. Luật số 09/2018/QH14 quy định về việc kiểm soát các loại chất cấm, bao gồm chất ma túy, nhưng không đề cập đến nấm trong phạm vi các chất cấm này.
3. Các tài liệu khoa học: Các tài liệu khoa học và nghiên cứu về phân loại sinh học thường xác nhận rằng nấm thuộc một nhóm riêng biệt và không phải là thực vật.

Vậy trồng nấm ở Việt Nam có hợp pháp?

Những dẫn chứng trên thể hiện rằng nấm không được coi là thực vật trong luật pháp Việt Nam dựa trên cả phân loại khoa học và các quy định pháp lý liên quan đến nấm. Thêm nữa, bào tử và giống nấm không được coi là tiền chất dựa trên định nghĩa. Do đó, có thể kết luận việc canh tác, sở hữu giống nấm Psilocybin không bị cấm tại Việt Nam.

Tuy nhiên vẫn phải nhắc lại, theo công ước Liên Hợp Quốc, việc canh tác, tàng trữ có dấu hiệu phục vụ mục đích buôn bán hay sử dụng có thể bị suy xét cấu thành tội phạm.

Do đó, hãy xác định rõ ràng mục đích khi canh tác loài nấm này để tránh vi phạm pháp luật.

Lưu ý Quan Trọng

• Cần lưu ý rằng luật pháp liên quan đến Psilocybin có thể thay đổi theo thời gian và cần phải được cập nhật thường xuyên để tuân thủ đúng quy định.
• Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng Psilocybin cho mục đích tâm linh và y tế, hãy tìm hiểu kỹ về luật pháp tại nơi bạn sống và tuân thủ các quy định cụ thể.
• Dù luật pháp có cho phép hoặc cấm, việc sử dụng Psilocybin cần phải được thực hiện một cách an toàn và có sự hỗ trợ của các chuyên gia khi cần thiết.

Trong tất cả trường hợp, việc tuân thủ luật pháp và thông tin cụ thể liên quan đến Psilocybin là rất quan trọng để tránh vi phạm pháp luật và đảm bảo an toàn cho cá nhân và cộng đồng.

Kết luận

Luật pháp xoay quanh Psilocybin đang trải qua sự thay đổi mạnh mẽ. Một số nơi đã hợp pháp hóa sử dụng Psilocybin trong mục đích tâm linh và y tế, trong khi những nơi khác vẫn cấm hoàn toàn.

Dù cho Psilocybin có thể có lợi ích tâm linh và tinh thần hay không, việc quyết định về luật pháp xoay quanh nó đòi hỏi sự cân nhắc cẩn thận về tính an toàn và những tác động đến cá nhân và cộng đồng. Hiện nay, vấn đề này đang được thảo luận mạnh mẽ và cần có thêm nhiều nghiên cứu và thảo luận để tìm ra giải pháp tốt nhất cho tương lai.

Hãy luôn ghi nhớ các hoạt động như canh tác, sở hữu, và trao đổi thành phẩm, bào tử và giống nấm Psilocybin cũng phải tuân theo luật pháp quốc gia và quốc tế, bao gồm luật Liên Hợp Quốc và nước sở tại.